Ова не е тема за која се зборува на свечени говори, особено на лоакални избори, но е една од оние што прават разлика меѓу град кој работи и град кој тоне на првиот пороен дожд.
Дали сте се запрашале кој е крвотокот на градот? Постојано зборуваме за убавата надворешна слика што е пред наши очи, но дали сме помислиле дека едн град е како обично човечко тело – однадвор може да е убав, среден и нашминкан, а внатре разболен. За ова никогаш не сакав да пишувам затоа што внатрешното, она што не се гледа во мојот град може да има сериозна дијагноза. Не чудете се! Под нашите нозе, под асфалтот и бетонот, се крие двојниот крвоток на секој град: фекалната канализација и атмосферската канализација. На хартија, тие се два одвоени системи — еден носи отпадни води од домовите, другиот собира дождовница. Во реалноста, во делови од Гевгелија (и многу други градови) тие се споени.
Секој пороен дожд за мене е кошмар, додека едни се радуваат на дождот јас се плашам да не надојде, да не избие водата во подрумот или гаражата. Своевремено смислувавме милиони решенија, како да се спасиме од поплава, стававме клапни, затнувавме цевки, купувавме пумпи за испумпување на водата (претежно фекалии), ама добро знаеме дека спас нема. И овој проблем го немам само јас, туку многу реони во градот. Не знам само како денес ги решаваат новите населби – претпоставувам дека таму се почитуваат европски стандарди. Но за нив и не сакам да мислам, затоа што не сум слушнал дека некој се пожалил.
Понекогаш ми доаѓа гласно да викнам да се прежали цел годишен буџет на Општината и да застане сè и секоја инвестиција да се пренасочи кон „крвотокот“ на градот особено во стариот дел, па да се реши овој проблем, за пациентот, нели, да оздрави.
Еве го проблемот и начинот барем делумно да се реши.
Кога дождовната вода влегува во исти цевки со отпадната вода, капацитетот на канализацијата се преполнува за минути. Цевки со пречник, претпоставувам, од 200–300 мм (ако не, негирајте ме слободно), наменети за домаќински отпад, одеднаш треба да пренесуваат и стотици литри дождовница во секунда. Резултатот е познат: водата нема каде да оди, па се враќа — во визби, гаражи, приземни станови. И тоа не е само чиста дождовница, туку мешавина со фекалии и масти од кујните. Ситуацијата е уште потешка кога улиците се веќе асфалтирани. Тогаш, класичната замена на цевки бара раскопување, огромни трошоци и блокада на сообраќајот. Старите цевки се тесни, со талози од децении и со дотраени споеви.
Затоа што за овој текст не се консултирав со стручни лица барав на интернет информации за решавање на проблемот.
Еве до што дојдов:
Локални атмосферски колектори – наместо цела улица да се раскопа, може да се постави нова паралелна линија за дождовница на критичните делови, која ќе се приклучи директно на најблискиот атмосферски излез. Од што би се состоело ова:
-
- Влезни шахти / сливници – собираат дождовница од улиците.
-
- Паралелна цевка – се поставува покрај или под тротоарот и носи само атмосферска вода.
-
- Излезна точка – директно се излева во природен тек или во подземен базен за задржување.
- Понекогаш со филтер или решетка – за да не влегуваат големи отпадоци.
Во Европа се вели дека добри примери за решавање на овој проблем се и подземните резервоари/басени за задржување – под паркови, паркинзи или плоштади, се поставуваат бетонски или пластични комори кои собираат дождовница и ја испуштаат постепено.
Еве примери на градови:
-
- Копенхаген, Данска (По катастрофалните поплави во 2011, градот инвестираше во „Cloudburst Management Plan“ — вклучува огромни подземни резервоари, нови атмосферски колектори и зелени улици кои привремено складираат дождовница).
-
- Хамбург, Германија (Има мрежа на задржувачки базени под паркинзи и трговски центри, кои ја испуштаат водата контролирано во реката Елба).
-
- Осло, Норвешка (Интегрирани подземни системи под плоштади и улици; дел од водата се користи повторно за наводнување на зелени површини).
Во Гевгелија, постојат делови каде што е доволно да се интервенира на само 150–200 метри од линијата за да се „одврзе“ фекалната од атмосферската мрежа и да се избегнат годишни штети од илјадници евра за граѓаните.
