Викторија Тодорова
Во минатото нашите предци знаеле животот да го ткаат со нивните вешти раце и „марифет“ што ги научиле од нивните дедовци, баби и родители. Занаетите коишто во Гевгелија биле многубројни го ставле градот во редот на најдобрите во Македонија. Бројни занаети останале да опстојуваат многу години, а старата чаршија било местото каде имало најмногу дуќани.
Дел од занаетите и денес ги има, иако ретки но сепак последните занаетчии ќе ги најдете или во простории во нивните домови или пак како во минатото во дуќанчиња кои сè уште нè навраќаат во добрите стари времиња.
Занаетите во некои семејства биле единствениот извор за егзистирање. Во Гевгелија еден од занаетите кои биле карактеристични, но и реткост бил занаетот на изработка свеќи.
„Мојот дедо бил директор на фирма, но дошле и лоши денови, лош период. Тој, заедно со баба ми и неколкумина пријатели, ја изгубиле својата работа. За среќа, дедо ми бил снаодлив човек, заедно со еден негов другар решиле да почнат да произведуваат и продаваат свеќи. Зошто да не, си рекол. Гаражата може да се претвори во средина за работење, во работилница, а некои од потребните алатки може рачно да се изработат, вреди да се проба“, ни раскажува Викторија Тодорова, внука на Тодор Тодоров.
Така и направиле, Тодорови со помош на оваа идеа успеале да се извлечат од тешкиот финансиски период.
„Од мала сум ја набљудувала работата во гаражата, но до скоро немав прашано како се изведувал цел тој процес. За среќа баба ми сè уште има бистро сеќавање од цел процес и можеше да ми претстави прилично јасна слика од трудот на дедо ми и неговиот другар“, додава Викторија.
Поставата во гаражата е составена од два барабана, поставени спротивно едно од друго, наликуваат малку на големи буриња, водено купатило меѓу нив и посебни калапи кои наликуваат на долги кутии со три страни заковани на ѕидот.
Основната суровина која ја користеле била парафин. Парафинот се топел во воденото купатило на 56-57°C, со ова започнува цел процес. На двата спротивни барабана имало намотено конец, кој со рачно вртење, од едниот барабан поминувал преку воденото купатило, до другиот барабан. Овој конец служел како фитил за свеќата.
Со поминувањето преку воденото купатило се создава првиот слој на свеќата бидејќи парафинот бргу се зацврстува. Истото се повторува сè додека не се добие посакуваниот диаметар на свеќата. Имало различни големини означени со бројки (1,2,3). Ако сакале големина 1 ќе ја поминеле свеќата преку воденото купатило окулу 4 пати, ако сакале големина 2 ќе ја поминеле шест до осум пати.
При постигање на посакуваниот диаметар, завршува потребата од барабаните, свеќата е замотена околу еден од барабаните и со загреано сечило се сече свеќата на едно место, добивајќи неколку прилично долги свеќи од околу 1метар.
Следен чекор бил да се добие соодветна должина на свеќата во зависност од диаметарот. Новосоздадените свеќи се ставале во калапите на ѕидовите, во кои имало прорези кои означуваат една од големините на свеќите и повторно со загреано сечило се сечат.
Прикрај, готовите свеќи се мераат , се мотаат во весник и се подготвени за продажба.
„Ова е еден од ретките занаети во Гевгелија за кој малкумина знаат, но сепак гаражата која и денес постои и во неа се се уште старите алатки ја чува приказната за моите баба и дедо и за трудот кој ја раскажува нивната животна приказна“, завршува Викторија.
Овој текст е подготвен со финансиска поддршка од Европската Унија. Содржината на текстот е единствена одговорност на ЗГ „Од станица до граница“ од Гевгелија и не мора да ги одразува ставовите на Европската Унија.
Регионалната програма „Нашите медиуми: Акција на граѓанското општество за поттикнување на медиумска писменост и активизам, спротивставување на поларизацијата и промовирање на дијалог“ се спроведува од страна на партнерските организации: СЕЕНПМ, Медиацентар од Сараево, Албанскиот медиумски институт, Црногорскиот медиумски институт, Советот за етика во медиумите на Косово, Македонскиот институт за медиуми, Новосадската школа за новинарство, Мировниот институт од Љубљана и Бианет (Турција), со финансиска поддршка од Европската Унија.
